Kürdi gramer çalışmaları ne alemde bilmiyorum. Ama çok zayıf olduğu belli. Mesela -an soneki için detaylı bilgi veren Kürdi kaynak bulamadım. Tesadüfen Farsi-İngilizce bir sözlükte buldum. Aslında hemen hemen aynı anlamlarda Kürdi'de de olması lazım, aklıma gelen bu. Dolayısıyla konuyu çok kısaca deşeyim istedim. Evvela bir açıklamayı vereyim -an soneki/kelimesi üzerine, İngilizce ve kısa:
-an, ''That. Time. Salt. Taste, flavour. Beauty. Any thing elegant or excellent. Under- standing. Wine. Then, that ,time. -an, in composition denotes possession : as, az ani man. Of or belonging to me, mine.
-an is added to animate nouns to form plurals: as, mard, A man, mardan Men. It is added sometimes to form the pl. of inanimate objects: as,dirakht, A tree, dirahtan. Trees. It also forms nouns of agency : uftan, Falling, khezan . Rising.''
Türkçeye çevrilince: Şu. Zaman. Tuz, tad. Güzellik. Zarif ve mükemmel olan her şey. Anlamak.
Kompozisyonlarda ''sahip olma, iyelik, malik olma'' anlamlarını verir, bana ait, benim vs.
Canlı isimlere çoğul eki; cansızlar ( ağaçlar dahil) için de.
Dirahtan ( ağaçlar) örneği verilmiş.
Gramer de ''actor/agent'' -ya da muhtemelen fail olmalı- eklendiğinde bir şahsın fiiline işaret edilmesi. Uftan ''düşen-düşüyor,'' ile khezan ''yükseliyor-yükselen,'' gibi.
Kanaatimce bu anlamların önemli bir kısmı Kürdi'de mevcut. Çoğul anlamı başta olmak üzere. Tabi bu arada Kurmanci'de ( Zazaki kaynak an itibariyle yok, o sebeble örnek veremedim, özür dilerim dostlar) farklı bazı çoğul ekleri de var, dikkat çekeyim, zira belirtilmesi gerektiğini farkettim. Çok yazılmıştır elbette ama bu hususa dikkat çekmek benim gibi Kurmanji yazma ,konuşma ve hatta anlamaktan aciz birine kalmış galiba, hesabı yapılsın artık. Şimdi bu -an dan başka Kurmanci de -id çoğul soneki vardır, hele hele Kuzey Kurmancisinde...
Yetmez, bir de -a vardır bakın, yarın bir gün toponimik bir okumayla karşılaşılabilir. Mesela Soane'nin verdiği örnek var ( çoğaltılabilir) Kurmanj+a, Kurmanca, Kurmanclar, gibi. Hele önce verdiğim -id var ya, o -id, bir başka alemdir, tarihle ilgilenenler dikkat etsinler, daha rahat tartışır, konuşuruz.
Bu arada, daha evvel konuya ilişkin yazmış olmakla birlikte, yukarıda geçtiği için direk kelimesine bir daha değinme zaruriyeti hasıl oldu.
Direk kelimesi Farsça.
Ama Türk etimologlara bakın, Türkçe diyorlar.
Mesela Nişanyan ve alayı ( bu alay kelimesini de buldum, yazarım).
Kaynakları da Şıracı-Bozacı şehadeti meselesi, elbette bildiniz, Kaşgari !
Bu Kaşgari meselesi tahminimden de ciddi bir sahtekarlık örneği oluşturuyor bence. Müthiş bir akademik çalışma alanı olurdu.
Neyse, Farsi -an sonekinin Kürdi'de de aynen Farsi'de bulunduğu gibi çok yönlü kullanıldığını sanıyorum. Umarım zamanla Kürdiyi de kadim bir lisan olarak akademik platformlarda üzerine titizlikle çalışıldığına ve gramerinin de tüm veçhesiyle incelendiğine tanık oluruz.
No comments:
Post a Comment