Tarihin uzak zamanlarından bırakalım izleriyle anılmak, her ne kadar azalarak devam etse de, bazı gelenekler günümüzde mevcudiyetlerini sürdürebiliyorlar. Bunlardan önemli bir sosyolojik fenomen, üçüncü dünya ülkelerinin bazılarında görülüyor.
Konumuzla ilgili dikkat çekici olansa, Yahudi inancının zamanın dünya sosyolojik hareketliliklerine vurduğu bazı kalıcı damgaların pek te gündeme gelmemesi.
Sünnet'in şart, domuz eti yasağının mutlak olmasından tutalım, dindarların kafalarına geçirdikleri ibadetle bağlantılı görünen kepleri dahil, kim bilir bilemediğimiz ne etkileri vardır Yahudi inancının, özellikle de Hristiyan ve hele hele Müslüman sosyolojisi üzerinde.
İşte bir tanesi de, bu genelde küçük erkek kardeşe vefat eden abisinin dul karısı, yani yengesinin eş olarak dayatılması.
Yani , Levirate : ''a custom of the ancient Hebrews and some other peoples by which a man may be obliged to marry his brother's widow.''
- Bir erkeğin, ölen kardeşinin( abisinin diyelim) eşiyle evlenmeye mecbur bırakılabildiği antik Yahudi ve bazı diğer halklara ait gelenek.
Oysa bendeniz bu çok tuhaf, yakından izleyen birine acıma ve hatta tiksinme duygusu verebilecek bir nevi ensestin kurumlaşmış halinin sadece Türkler, Kürdler ile Araplara has olduğunu sanıyordum.
Bu konuda netten iki kaynak vereyim, ilki https://www.bibleodyssey.org/…/relat…/levirate-marriage.aspx, diğeri de http://www.jewishencyclopedia.com/ar…/9859-levirate-marriage.
Bir de Wikipedia'ya baktım ki, ne göreyim!
Asya'da, Orta Asya'da ( özellikle Kırgız ismi verilmiş muhtemelen çağımız için) , Endonezya ile bir çok Afrika ülkesi ve ismen Kürdler de zikredilmiş. Mardin taraflarında yaygınmış diye not düşülmüş.
Oysa bana kalırsa, geçen yüz yılda Müslüman Kürdlerin ezici çoğunluğunda vardır bu gelenek. Türkmen ve Yörüklerde de bulunduğunu bizzat biliyorum...Ama hemen komplekse kapılmayalım; tarihte İngiliz gavurunda bile varmış bu sosyo-rezalet vakıa vallahi:-))
Kiminde yabancıya mal, hatta kadını kaptırmama derdi öncelik kaygı teşkil ederken, kiminde de kadının ölen kocasından çocuğunun ( muhtemelen erkek !) olmaması bir etken...
Burada çok önemli ve ilginç tarihi bir örnek vereyim Türkmen olduğu yazılan Sultan Alparslan'a dair; From ''Cambridge History of İran, Volume V, edi. by J.A. Boyle'' : The Political and Dynastic History of the İranian World, by C.E. Bosworth
p.79 : '' Many old Turkish traditions and practises were still of significance during Malik Shah's reign.'' ; Bir çok eski Türk gelenek ve uygulamaları Melik Şah döneminde de hala önemini koruyordu.
- '' For example, on his death bed Alp Arslan had recommended that his brother Qavurt should merry his widow, according to the Turkish levirate. The purpose of this custom was to keep wealth within the family ( and perhaps in this case, to prevent undue fragmentation of the empire which Alp Arslan had assembled.)''
; Mesela Alp Arslan ölüm döşeğinde kardeşi Qavurt'un eşiyle evlenmesi gerektiğini tavsiye etmişti. Bu geleneğin amacı, zenginliği aile içinde tutmaktı. Ve belki de bu durumda Alp Arslan kendi kurduğu imparatorluğun yersiz, manasız biçimde parçalanmasını önlemek istemişti.
Bir millenyum evvelini düşündüğümüzde, sosyal kavramların farklı olabileceğini görürüz, kaldı ki bu gelenek, günümüzde bile hala devam edebiliyor.
Yani , Levirate : ''a custom of the ancient Hebrews and some other peoples by which a man may be obliged to marry his brother's widow.''
- Bir erkeğin, ölen kardeşinin( abisinin diyelim) eşiyle evlenmeye mecbur bırakılabildiği antik Yahudi ve bazı diğer halklara ait gelenek.
Oysa bendeniz bu çok tuhaf, yakından izleyen birine acıma ve hatta tiksinme duygusu verebilecek bir nevi ensestin kurumlaşmış halinin sadece Türkler, Kürdler ile Araplara has olduğunu sanıyordum.
Bu konuda netten iki kaynak vereyim, ilki https://www.bibleodyssey.org/…/relat…/levirate-marriage.aspx, diğeri de http://www.jewishencyclopedia.com/ar…/9859-levirate-marriage.
Bir de Wikipedia'ya baktım ki, ne göreyim!
Asya'da, Orta Asya'da ( özellikle Kırgız ismi verilmiş muhtemelen çağımız için) , Endonezya ile bir çok Afrika ülkesi ve ismen Kürdler de zikredilmiş. Mardin taraflarında yaygınmış diye not düşülmüş.
Oysa bana kalırsa, geçen yüz yılda Müslüman Kürdlerin ezici çoğunluğunda vardır bu gelenek. Türkmen ve Yörüklerde de bulunduğunu bizzat biliyorum...Ama hemen komplekse kapılmayalım; tarihte İngiliz gavurunda bile varmış bu sosyo-rezalet vakıa vallahi:-))
Kiminde yabancıya mal, hatta kadını kaptırmama derdi öncelik kaygı teşkil ederken, kiminde de kadının ölen kocasından çocuğunun ( muhtemelen erkek !) olmaması bir etken...
Burada çok önemli ve ilginç tarihi bir örnek vereyim Türkmen olduğu yazılan Sultan Alparslan'a dair; From ''Cambridge History of İran, Volume V, edi. by J.A. Boyle'' : The Political and Dynastic History of the İranian World, by C.E. Bosworth
p.79 : '' Many old Turkish traditions and practises were still of significance during Malik Shah's reign.'' ; Bir çok eski Türk gelenek ve uygulamaları Melik Şah döneminde de hala önemini koruyordu.
- '' For example, on his death bed Alp Arslan had recommended that his brother Qavurt should merry his widow, according to the Turkish levirate. The purpose of this custom was to keep wealth within the family ( and perhaps in this case, to prevent undue fragmentation of the empire which Alp Arslan had assembled.)''
; Mesela Alp Arslan ölüm döşeğinde kardeşi Qavurt'un eşiyle evlenmesi gerektiğini tavsiye etmişti. Bu geleneğin amacı, zenginliği aile içinde tutmaktı. Ve belki de bu durumda Alp Arslan kendi kurduğu imparatorluğun yersiz, manasız biçimde parçalanmasını önlemek istemişti.
Bir millenyum evvelini düşündüğümüzde, sosyal kavramların farklı olabileceğini görürüz, kaldı ki bu gelenek, günümüzde bile hala devam edebiliyor.
