Kursak Kelimesi

                           Kursak-Gursak Kelimesi Üzerine,

   Sabahtan beri kursağıma bir lokma girmedi, denince, akla ilk gelen elbette mide oluyor.

 Nişanyan sözlük'te şöyle açıklanmış kursak kelimesi :

 ETü: [ Irk Bitig, <900]
altun kuruġsakımın kılıçın kesipen [altın kursağımı kılıçla kesip]  ETü: [ Kaşgarî, Divan-i Lugati't-Türk, 1073]
[[kuşun taşlığına da ḳuruġsak denir]]

<< ETü kuruġsak mide < ETü kuruġ gergin? kuru? +sAk

→ kur-

Not: +sak unsurunun işlevi ve bağırsak sözcüğüyle ilişkisi açık değildir.

Günlük en çok ziyaret ettiğim Türkçe sözlük, Sevan Nişanyan'ın olanı. Elimizin altında, nette. Söz konusu kelimenin biraz daha kurcalanması gerektiğine hükmedersem, bu defa yine nette Clauson'a göz atıyorum.
Eğer kelime Asyaik özellikler taşıyor ama Türkçe olmadığına dair belirtiler varsa gözümde,  o zaman Moğolca sözlüğe, eğer İrani olabileceğini düşünürsem de , bu defa elimdeki Kurmanci-İngilizce dahil, en az üç yere daha başvuruyorum.
Zaten Türkçe'de kökeni belirsiz , tartışmalı olanlar pek Arabi'den alınan kelimelerden oluşmuyor. Ya  Moğolca, ile İrani ve de  üzerine pek düşülmeyen Kürdçe kökenli olanlar bilmece barındırıyorlar.

Bu kelimeye doğrudan bakınca, sanki Türkçe, belki de benzer fonetiğe sahip Moğolca gibi görünüyor.
Gerçi bu +sak, +ak gibi sonekler her zaman kafa karıştırıcı.
 
Nişanyan haklı olarak kelimenin bağırsak'la ilişkisinin muğlak olduğunu belirtmiş.
Ama kelimeyi Türkçe ilan ederken, yanlışa düşmüş.

Çok ilginçtir, kelime İrani ve de Pahlavice. Buna aynı zamanda Orta Persçe de deniliyor literatürde.

Gursak, Gursakih, Gursitan hep ''aç, açlık, aç kalmak'' anlamlarında.

Kökeni de Eski İrani.
Pers diline de Gors (açlık) formunda geçmiş.
Ama meselemiz burada bitmiyor.

Bu Pahlavice  kelime Anadolu'da, kendine Türk diyen, denilen bir kısım vatandaşın da dilinde ne arıyor?

Demek ki Kuzey-Batı İran da bulunan bazı şehirlerde  1300 yıllarında dahi  Pahlavice konuşuluyor diye yazılanlarda haklılık payı var.
Pahlavice konuşan İraniler, muhtemelen evvela Tuğrul Bey'in köle askerleri Türkmenlerin ( ya da aslında Qanglı/Kanlı/Kankalı ile Kıpçak halklar) önünden, sonra da asıl felaket olan Moğollardan kaçıp, Anadolunun derinliklerine sızmışlar, belli.
Zaten İbn Bibi'nin Türkçe tercümesinde bile  Anadolu Rum yöneticilerinin neredeyse tamamının  soy isimleri kah Kürdçe, kah Persçe ve muhtelif  İrani.
Ayrıca İbn Bibi, çok yüksek sayıda Tat askeri, Tajik ordusu gibi laflar ediyor.
Türk askeri , Oğuz askeri vs değil.
Muhtemelen daha karşılaşacağımız Pahlavice kelimeler olacak.